Thời Hiệu, Thừa Kế Và Thực Tiễn Xét Xử

Trong xu thế hội nhập và phát triển, để các quan hệ dân sự phát huy được tác dụng tích cực, góp phần thúc đẩy xã hội phát triển lành mạnh thì phải tạo sự ổn định cho các quan hệ dân sự, từ đó tạo tâm lý yên tâm cho các chủ thể trong giao lưu dân sự. Do đó, pháp luật quy định các thời hạn để các bên có thể lựa chọn cách xử sự cho phù hợp vì lợi ích của mình. Khi kết thúc thời hạn đó trong những điều kiện theo luật định có thể làm phát sinh hay chấm dứt quyền, nghĩa vụ của những chủ thể có liên quan. Thời hạn đó được gọi là thời hiệu.

Qua thực tiễn xét xử cho thấy, việc hiểu và áp dụng các quy định của pháp luật về thời hiệu trong các vụ việc dân sự nói chung, tranh chấp về thừa kế nói riêng đang còn có những quan điểm, ý kiến khác nhau. Cũng vì nguyên nhân này mà có một số vụ việc đường lối giải quyết của các cấp Tòa án không thống nhất, phải xét xử nhiều lần, gây nhiều tốn kém cả về thời gian, công sức, tiền bạc cho cơ quan tiến hành tố tụng cũng như người dân, nhất là đối với những vụ việc thừa kế mà thời điểm mở thừa kế đã diễn ra nhiều năm trước, khi pháp luật có sự thay đổi, các quan hệ đã có nhiều biến động, việc thu thập tài liệu, chứng cứ gặp nhiều khó khăn...

Pháp lệnh Thừa kế 1990 lần đầu tiên đã quy định về thời hiệu thừa kế, là cơ sở cho việc tính thời hiệu thừa kế của các vụ việc đã mở trước, trong và sau khi Pháp lệnh này có hiệu lực. Bộ luật Dân sự 1995, Bộ luật Dân sự 2005 và các văn bản hướng dẫn thi hành trên cơ sở kế thừa và quy định cụ thể hơn đã tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc xác định thời hiệu khởi kiện về thừa kế và các quan hệ pháp luật liên quan. Khi Bộ luật Dân sự 2015 được ban hành đã đánh dấu một bước tiến quan trọng trong kỹ thuật lập pháp, tư duy pháp lý trong việc điều chỉnh các quan hệ dân sự nói chung, quan hệ pháp luật thừa kế nói riêng, đặc biệt là các quy định về thời hiệu thừa kế, thời hiệu hưởng quyền dân sự, miễn trừ nghĩa vụ dân sự.

Với mục đích góp phần nâng cao nhận thức trong thực thi và áp dụng pháp luật ngày một tốt hơn, tạo sự thống nhất trong thực tiễn xét xử, từ đó làm cho các quy định rất hợp lý, khoa học về thừa kế, về thời hiệu của Bộ luật Dân sự có sức sống mạnh mẽ hơn nữa, Nhà xuất bản Tư pháp tái bản có sửa đổi, bổ sung cuốn Thời hiệu, thừa kế và thực tiến xét xử của Luật sư, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) Tưởng Duy Lượng - nguyên Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, người có bề dày trong công tác nghiên cứu khoa học pháp lý, với vốn kiến thức chuyên sâu về lý luận trong lĩnh vực pháp luật dân sự nói chung, pháp luật về thời hiệu, thừa kế nói riêng và kinh nghiệm nhiều năm trực tiếp xét xử các vụ việc dân sự, kinh tế.

Qua nghiên cứu về lý luận, về thực tiễn, trên cơ sở những vụ việc cụ thể hoặc những tình huống giả định có thể xảy ra trong thực tiễn để minh họa, làm rõ từng chủ đề được nêu trong cuốn sách, từ đó đưa ra những nhận xét, bình luận và các đề xuất về nội dung cần hướng dẫn, sửa đổi, bổ sung luật riêng tác giả.