Bình Luận Bộ Luật Hình Sự Năm 2015 – Phần Các Tội Xâm Phạm Hoạt Động Tư Pháp

Trong những năm qua, nhất là sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 49/NQ-TW ngày 02-6-2005 về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao ban hành nhiều nghị quyết về hoạt động tư pháp nói chung, cho thấy hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng chuyển biển rõ rệt, số vụ án oan, sai giảm. Hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án cơ bản tuân thủ đúng quy định của pháp luật, chất lượng ngày càng được nâng cao, hạn chế oan sai, tạo chuyển biến tích cực theo tinh thần của Hiến pháp năm 2013 về thực hiện quyền tư pháp; tôn trọng, bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Đại bộ phận cán bộ làm công tác tư pháp tận tụy với công việc, có tinh thần trách nhiệm và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Tuy nhiên, công tác tư pháp vẫn còn một số hạn chế như: việc chấp hành pháp luật trong khởi tố, điều tra tội phạm có trường hợp chưa nghiêm; tỷ lệ giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố chưa đạt chỉ tiêu; vẫn để xảy ra trường hợp oan, bỏ lọt tội phạm; công tác quản ly, giáo dục phạm nhân, quản lý người bị tạm giữ, tạm giam có mặt còn hạn chế; số người bị kết án phạt tù trốn ngoài xã hội, phạm nhân trốn khỏi nơi giam giữ hoặc phạm tội mới không giảm; công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng chưa đáp ứng yêu cầu, chưa bảo đảm tính giáo dục, răn đe; năng lực, ý thức trách nhiệm của một bộ phận cán bộ tư pháp chưa cao, một số trường hợp sa sút phẩm chất đạo đức, vi phạm pháp luật, phải xử lý hình sự* Các tội xâm phạm hoạt động tư pháp không chỉ xâm phạm đến hoạt động đúng đắn của các cơ quan điều tra, kiểm sát, xét xử và thi hành án, mà còn xâm phạm đến quyền lợi của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân, vì các quyền này được Nhà nước bảo vệ về côna tác thông qua các cơ quan tư pháp. Tuy nhiên, đối với từng tội phạm cụ thẻ, người phạm tội xâm phạm trực tiếp đến quyền và lợi ích của cơ quan, tổ chức hoặc của công dân và người phạm tội thông qua đó mà xâm phạm đến hoạt động tư pháp. Ví dụ: Hành vi dùng nhục hình, người phạm tội xâm phạm trực tiếp đến sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con người nhưng thông qua đó mà người phạm tội đã xâm phạm đến hoạt động tư pháp. Các hành vi xâm phạm hoạt động tư pháp cũng rất đa dạng, do đặc điểm về chủ thể của các tội xâm phạm hoạt động tư pháp không chỉ do những người tiến hành tố tụng thực hiện, mà tình trạng vi phạm pháp luật của công dân xâm phạm đến hoạt động tư pháp cũng diễn biến phức tạp; công tác thi hành án còn gặp nhiều khó khăn, nhất là đối với các vụ án hành chính. Các tội xâm phạm hoạt động tư pháp mà chủ thể là những người tiền hành tố tụng thực tiễn xét xử không nhiều. Không phải các tội phạm này không xảy ra trong thực tế mà là do việc điều tra chứng minh rất khó khăn. Có lẽ đây là một đặc điểm nồi bật nhất đối với các tội xâm phạm hoạt động tư pháp mà chủ thế lại chính là những người trong các cơ quan tư pháp, có thẩm quyền trong hoạt động tư pháp. 

Dựa vào các quy định tại Chương XXIV Bộ luật Hình sự năm 2015, so sánh với Bộ luật Hình sự năm 1999 quy định về các tội xâm phạm hoạt động tư pháp; đối chiếu với thực tiễn, tác giả đã giải thích một cách khoa học về các dấu hiệu cấu thành các tội xâm phạm hoạt động tư pháp, đồng thời nêu ra một số vấn đề vướng mắc trong thực tiễn áp dụng cần tiếp tục hoàn thiện.

Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách đến tất cả bạn đọc!

Hà Nội, tháng 6 năm 2021

Đinh Văn Quế